| Autor |
Alicja Kulecka (Uniwersytet Warszawski) ORCID:0000-0002-5802-0018 |
|---|---|
| Tytuł | Wokół symboliki państwowej Królestwa Polskiego. Ikonografia i pismo ozdobne w dokumentach urzędowych okresu konstytucyjnego oraz innych źródłach (1815-1830) |
| Title | The Problems of the State Symbolism of the Kingdom of Poland in the Constitutional Period. Iconography and Decorative Handwriting in the Records and Others Sources (1815–1830) |
| DOI |
10.25951/8462 |
| Słowa kluczowe | orzeł biały polski, orzeł czarny dwugłowy rosyjski, herb Królestwa Polskiego, motyw wanitatywny, ścięta kolumna, Królestwo Polskie, Cesarstwo Rosyjskie, Aleksander I, Mikołaj I, Stanisław Kostka Potocki. |
| Keywords | Polish white eagle, Russian two-headed black eagle, the emblem of the Kingdom of Poland, the motive of consciousness of mortality, the (Congress) Kingdom of Poland, the damaged column, Russia, Alexander I, Nicholas I, Stanisław Kostka Potocki. |
| Strony | 69–102 |
| Pełny tekst / full text | |
| Tom | 24 |
Streszczenie
Niniejsze rozważania stanowiły próbę wskazania na możliwość podjęcia i rozwoju analiz dotyczących symboliki Królestwa Polskiego jako systemu znaków określających jego odrębność i tożsamość, ukazania jej różnych form i treści. Dominowały w nich refleksje dotyczące motywu orła białego i orła rosyjskiego widocznych w dokumentach urzędowych i innych źródłach, głównie dziełach graficznych. Ikonografia i litery ozdobne występujące w księgach zawierających protokoły Rady Stanu, dokumentach i przestawieniach graficznych powstających w odpowiedzi na różne potrzeby urzędowe stanowiły efekt przekonania elit władzy o estetyce oraz obrazie jako istotnym czynniku budowania prestiżu państwa. Sztuka jako narzędzie komunikacji była wykorzystywana nie tylko w kontaktach ze społeczeństwem, lecz także w urzędowym obiegu wewnętrznym. Rządzący wyobrażali ją sobie jako sposób komunikacji, który będzie czytelny zarówno dla elit władzy, jak i szerszych grup społecznych. W ikonografii protokołów posiedzeń Rady Stanu Królestwa Polskiego widoczne było stosowanie symboli akceptowanych przez carów Rosji jako królów Polski. Na ich stronie tytułowej występował wizerunek orła polskiego na tle rosyjskiego. Istniało jednak wiele sfer graficznych, na których pojawiał się jedynie orzeł polski. Były nimi ordery, medale wybite z okazji obrad sejmowych, patenty oficerskie, niektóre mapy pocztowe, modernizowane budynki. Orzeł polski stanowić mógł symbol aspiracji do pełnej suwerenności państwa. W sztuce Królestwa występowało wiele wątków stanowiących świadectwo starcia, rywalizacji i napięć pomiędzy tradycjami polskimi wiążącymi się z dziejami Rzeczypospolitej i Księstwa Warszawskiego z rosyjskimi. Widoczne było z jednej strony przywiązanie i chęć zachowania własnych rozwiązań ustrojowych, a z nimi ich znaków i symboliki, z drugiej natomiast otwartość na rosyjskie projekty i propozycje polityczne, traktowane jako obce i wymuszone, a tym samym towarzyszącą im ikonografię. Istotny element symboliki państwowej stanowiły panoplia. Były one dowodem silnej pozycji armii i militariów w wyobrażeniu państwowości. Oprócz symboliki wojskowej pojawiło się wiele motywów dotyczących kruchości życia, obecności śmierci, nieuchronności przemijania, nieprzewidywalności i goryczy ludzkich losów. Te uniwersalne refleksje towarzyszyły symbolice władzy administracyjnej i uznaniu dla dzieł militarnych.
Summary
This text concerns the problem of state symbols in the Congress Kingdom of Poland, especially the motif of the Polish white eagle and the Polish white eagle on the chest of the Russian two-headed black eagle in official documents and other sources. In the graphic arts of the Kingdom of Poland there appeared many elements which showed the tension between Polish and Russian state traditions. The Polish white eagle represented the idea of Polish independence. The tsar and Russian elites decided to put the Polish white eagle on the chest of the Russian black two-headed eagle as a sign of harmony and agreement between Poland and Russia, as well as to highlight the possibility of living together in the same state. The emblem of the Kingdom of Poland is one of many examples of Russian impact on Central Europe.