| Autor |
Tomasz Gocel (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II) ORCID:0000-0002-6821-5599 |
|---|---|
| Tytuł | „Sprawa organizowania Uniwersytetu w Lublinie...”. Nieznany list ks. Idziego Radziszewskiego, założyciela i pierwszego rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, do biskupa kieleckiego Augustyna Łosińskiego |
| Title | "The case of organiz-ing the university in Lublin..”. An unknown letter written by Fr. Idzi Radziszewski, the founder and the first rector of the Catholic University of Lublin adressed to Augustyn Łosiński, the bishop of the diocese of Kielce |
| DOI |
10.25951/4415 |
| Słowa kluczowe | Katolicki Uniwersytet Lubelski, ks. Idzi Radziszewski, bp Augustyn Ło-siński, Episkopat Królestwa Polskiego, Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, koncesje państwowe i kościelne, założenie uniwersytetu. |
| Keywords | Catholic University of Lublin, Father Idzi Radziszewski, bishop Augustyn Łosiński, Polish Kindgom Episcopacy, Ministry of Religion and Public Education, public and church concessions, establishment of the University. |
| Strony | 397–420 |
| Pełny tekst / full text | |
| Tom | 23 |
Streszczenie
Kolejne rocznice powstania Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II zwracają uwagę badaczy historii na losy tej katolickiej uczelni wyższej i inspirują ich do poszukiwania nowych, dotąd nieznanych faktów związanych z jej założeniem i funkcjonowaniem na przestrzeni dziejów. Tak również stało się w 2018 r., w związku z jubileuszem stulecia tej katolickiej uczelni wyższej. W Archiwum Diecezjalnym w Kielcach odnaleziony został list pierwszego rektora KUL ks. Idziego Radziszewskiego do biskupa kieleckiego Augustyna Łosińskiego. W tym piśmie pierwszy rektor KUL złożył m.in. biskupowi kieleckiemu sprawozdanie o czynnościach, jakie podjął w związku z powołaniem uniwersytetu katolickiego od 27 lipca do 7 października 1918 r. Publikacja niniejszego listu ma pokazać dotąd mniej akcentowane okoliczności powoływania uczelni katolickiej. Z listu dowiadujemy się o procedurach urzędowych, jakie prowadzono w związku z tworzeniem KUL. Cenną wiedzą jest poznanie wielorakich działań ks. Idziego Radziszewskiego i wsparcia udzielanego przez szeroki krąg współpracowników i ludzi przychylnych inicjatywie pierwszego rektora. Trudno się oprzeć wrażeniu, że ks. Radziszewski, organizując uniwersytet, wpisał się w potrzebę społeczeństwa polskiego. Widzimy entuzjazm związany z odrodzeniem Polski, który wyraził się też w udzieleniu poparcia wspomnianemu dziełu. Niepodległa Polska, wolny naród chciały być kształtowane przez wartości katolickie, które pomogły przetrwać noc zaborów. Z listu przebija duch wspólnotowy Polaków, który przejawiał się w gotowości ponoszenia ofiar na rzecz suwerenności narodowej. Pierwsza część artykułu przedstawia autora listu, ks. Idziego Radziszewskiego. Skoncentrowano się przede wszystkim na etapach życia czy wydarzeniach, które wpłynęły na formację duchową i intelektualną księdza, przywołano głównie te aspekty życia przyszłego rektora, które miały bezpośrednie przełożenie na jego decyzje o powołaniu uczelni katolickiej. Z kolei druga część rozprawy poświęcona jest opisowi listu i dokładnemu przedstawieniu jego treści.
Summary
Subsequent anniversaries of the establishment of the John Paul II Catholic University of Lublin draw the history researchers' attention to the history of this university and inspire them to search for new, previously unknown facts, related to its establishing and functioning throughout the history. This also happened in 2018 in connection with the 100th anniversary of this Catholic university. A letter from Fr. Idzi Radziszewski, the first Rector of the Catholic University of Lublin, adressed to Augustyn Łosiński, the Bishop of the Diocese of Kielce, was found in the Kielce’s diocesan archive. In the letter Idzi Radziszewski submitted, among others, the report concerning the actions that he had taken to establish the university from 27 July to 7 Oc-tober 1918. The purpose of the publication of the letter is to show less known circumstances of establishing this catholic university. The letter informs us about the formal procedures which were adopted during establishment of the Catholic University of Lublin. The knowledge of multiple actions taken by Fr. Idzi Radziszewski, and the support that was provided by a wide range of his fellows is very valuable. There is no doubt that by establishing the university, Fr. Radiszewski was fulfilling the necessity of the Polish society. We can observe here the enthusi-asm connected to the rebirth of Poland. That enthusiasm also led to the support of the already mentioned idea of establishing the university. Free Polish nation in independent Poland wanted to foster Catholic values, which helped them survive the dark times of the Partitions. We my learn learn from the letter about the spirit of the unity of Polish people, who were ready to devote their lives to the independence of Poland. The first part of the article introduces Fr. Idzi Radziszewski – the letter writer. The author focuses mostly on the stages of Fr. Radzisze-wski's life and events that had an impact on his spiritual and intellectual formation. There are presented mainly those aspects of his life that directy influenced his decisions concerning the establishment of the catholic university. The other part of the paper concerns the description of the letter and a very detailed presentation of its content.