| Autor |
Jerzy Gapys (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach) ORCID:0000-0003-0097-0771 |
|---|---|
| Tytuł | Protokoły parcelacyjne reformy rolnej z lat 1944–1945 w województwie kieleckim jako źródło do badań nad ziemiaństwem. Zarys problematyki |
| Title | Land takeover reports from Kielce voivodeship as a source for research on landowners. Outline of problems |
| DOI |
10.25951/4411 |
| Słowa kluczowe | ziemiaństwo polskie, reforma rolna, województwo kieleckie, protokoły parcelacyjne |
| Keywords | Polish gentry, land reform, Kielce voivodship, takeover reports. |
| Strony | 293–319 |
| Pełny tekst / full text | |
| Tom | 23 |
Streszczenie
Wytworzone w ciągu akcji parcelacyjnej protokoły przejęcia majątków na cele reformy rolnej to źródło, które wieloaspektowo opisuje gospodarkę folwarczną i niektóre przejawy życia ziemiaństwa. Ich wartość wynika z faktu, że były sporządzane wedle jednego formularza, co umożliwia porównanie danych dotyczących poszczególnych majątków na badanym tere-nie (woj. kieleckie). Jednak poziom szczegółowości nie jest taki sam, niekiedy widać mniejszą staranność w sporządzaniu protokołów. Z materiałów tych poznajemy stan gospodarki folwarcznej w przededniu likwidacji, tj. strukturę własności, wielkość i typ majątku oraz strukturę użytków rolnych, w nieco mniejszym stopniu strukturę upraw, stan pogłowia zwierząt hodowli i zapasów w majątkach. Dość szczegółowo skatalogowano inwentarz martwy / park maszynowy, dzięki któremu możemy poznać stopień mechanizacji produkcji. Dostajemy też na ogół staranne zestawienia dotyczące zabudowy dworskiej i folwarcznej oraz jego stanu technicznego, niekiedy też drobiazgowe opisy wyposażenia dworów. Dokumentują one także stan i strukturę zatrudnienia w majątkach. Protokoły poprzez regularność i bogactwo informacji to znakomite źródło do badania dziejów gospodarki folwarcznej i niektórych aspektów życia ziemiaństwa w jej schyłkowym okresie. Mogą one służyć jako dopełnienie dotychczasowych badań i ich pogłębienie. Masowość źródeł umożliwia prowadzenie badań komparatystycznych i syntetyzujących.
Summary
Produced during the action of land parcelling – the reports of the estates expropriation are a source which describes in a multifaceted way the manor economy and some manifestations of the life of the landed gentry. eir value seems to result from the fact that they were prepared according to one form, which makes it possible to compare the data on individual estates in the studied area (Kielce voivodeship). However, the level of detail is not the same, sometimes there can be noted less diligence in preparing the documents. The reports show the state of the manor economy on the eve of liquidation, i.e. the ownership structure, the size and type of property as well as the structure of arable land, to a lesser extent the structure of crops, the state of livestock, breeding and reserves on the estates. Dead stock was catalogued at some length, which allows us to know the degree of mechanization of production. We also get detailed lists of manor and farm buildings and their technical condition, sometimes accompanied with com-prehensive descriptions of manor equipment. The reports also document the status and struc-ture of employment in the estates. Due to their regularity and wealth of information, they are an excellent source for research into the history of the manor economy and some aspects of the life of the landowners in its final period. They can serve as a supplement and extension of previ-ous studies. The mass character of the sources enables comparative and synthesizing research.