| Autor |
Wiesław Bondyra (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie) ORCID:0000-0001-5813-777X |
|---|---|
| Tytuł | Urzędnicy grodzcy lubelscy w czasach saskich. Spisy |
| Title | Lublin municipal officials in times of the Saxon rule |
| DOI |
10.25951/4402 |
| Słowa kluczowe | burgrabia, Lublin, pisarz grodzki, podstarości, regent grodzki, sędzia grodzki, spis urzędników, urzędnicy grodzcy, wicesgerent, ziemia lubelska. |
| Keywords | burgrave, Lublin, municipal notary, deputy head of a county, municipal regent, municipal judge, list of officials, municipal officials, vicesgerent, Lublin land. |
| Strony | 59–80 |
| Pełny tekst / full text | |
| Tom | 23 |
Streszczenie
Artykuł jest poświęcony grupie wyższych urzędników grodzkich, jacy w czasach saskich pełnili funkcje na ziemi lubelskiej z powiatem urzędowskim. Urzędnikami tymi byli: burgrabia, pisarz, podstarości i sędzia, do których na zasadzie dodatku dołączono jeszcze regentów i wicesgerentów. Wywodzili się najczęściej z miejscowej szlachty średniej i dość znaczących rodów, choć nie brakowało też przedstawicieli szlachty mniej zamożnej, a także przybyszów spoza województwa. Odgrywali istotną rolę również w lokalnym życiu samorządowym, a wielu naj-wybitniejszych przedstawicieli doczekało się awansu na wyższe urzędy, nawet niższe senatorskie. W przeciwieństwie do ziemskich i centralnych, urzędy te nie były sprawowane dożywotnio. Urzędnicy grodzcy byli bowiem w pełni zależni od miejscowych starostów jako swych zwierzchników, którzy mogli ich powoływać i odwoływać w dowolnym czasie. Zdarzało się, że nowy starosta wymieniał praktycznie całkowicie kadrę swego poprzednika. Zasadniczą częścią pracy jest wykaz osób pełniących omawiane stanowiska w układzie przyjętym w serii spisów urzędników ziemskich dawnej Rzeczypospolitej. Zestawienie to jest kontynuacją i dopełnieniem wcześniejszych wykazów urzędników ziemskich i grodzkich z ziem bełskiej i chełmskiej w pierwszej połowie XVIII stulecia.
Summary
The article presents a group of higher-rank municipal officials who exercised their functions in the Lublin region within the administrative Urzędow district in the times of the Saxon rule (1696–1763). These officials include: a burgrave, a notary, a deputy head of a county and a judge, to whom regents and vicesgerents were added as a accompaniment. Most often they descended from middle-rank nobility and most significant families, although there were also representatives of less affluent nobility, as well as newcomers from outside the voivodeship. They also played an important role in the functioning of the local self-government, and many of the most prominent representatives were promoted to higher offices and even lower senato-rial ones. Unlike the land and central authorities, these offices were not held for life. Municipal officials were fully dependent on the local prefects of the county as their superiors, who could appoint and dismiss them at any time. There were occurrences when the new prefect of the county almost completely replaced the staff of his predecessor. The essential part of this paper is the register of people holding the offices in question, in the structure adopted in the series of indexes of land officials of the former Republic of Poland. This list is a continuation and supple-mentation of earlier indexes of land and municipal officials from the Bełz and Chełm lands in the first half of the 18th century.