| Autor |
Jarosław Kita (Uniwersytet Łódzki) ORCID:0000-0002-8374-2848 |
|---|---|
| Tytuł | Konkurencja źródeł mineralnych i ropy naftowej na terenie Galicji w drugiej połowie XIX i w początkach XX wieku (do 1914 roku) |
| Title | Competition of mineral water springs and crude oil sources in Galicia in the second half of the 19th century and at the beginning of the 20th century (until 1914) |
| DOI |
10.25951/4229 |
| Słowa kluczowe | Galicja, przełom XIX i XX w., źródła wód mineralnych, źródła ropy naftowej. |
| Keywords | Galicia, turn of the 19th and 20th century, mineral water springs, crude oil sources |
| Strony | 117–133 |
| Pełny tekst / full text | |
| Tom | 22 |
Streszczenie
W XIX w. na ziemiach polskich podejmowano działania prowadzące do rozwoju krajowych uzdrowisk. Prowadzono liczne poszukiwania, których zamierzeniem miało być odnalezienie nowych ujęć źródeł mineralnych. Szczególnie wiele wód mineralnych odkryto na terenie Galicji, znajdującej się w XIX w. pod zaborem austriackim. Właściciele miejscowości ze źródłami wód mineralnych zaczęli inwestować w infrastrukturę uzdrowiskową. Zakładano niewielkie lokalne uzdrowiska, które miały zwiększyć dochody właścicieli majątków ziemskich. Jednak od lat sześćdziesiątych XIX w. w związku z podjętymi poszukiwaniami oleju skalnego, jak na-zywano wówczas ropę naftową, pojawiło się inne źródło dochodów. Odwierty prowadzone podczas poszukiwania ropy niejednokrotnie powodowały, że wody mineralne zanikały. W innych wypadkach właściciele terenów, na których występowała ropa naftowa i wody mineralne, z czasem wybierali prowadzenie dalszych inwestycji związanych z ropą naftową. W efekcie takich działań na terenie Galicji w ostatnich dekadach XIX w. doszło do upadku kilku dobrze zapowiadających się niewielkich uzdrowisk, np. Bóbrka i Uherce Mineralne. Tylko w największych z miejscowości uzdrowiskowych (Iwonicz-Zdrój, Rymanów-Zdrój) udało się połączyć wydobycie ropy na niewielką skalę z utrzymaniem funkcji uzdrowiskowych.
Summary
In the 19th century, in the then partitioned Poland, there was some entrepreneurial activity aiming at the development of Polish spas. Many prospective areas were explored to find new mineral water springs. In this respect, Galicia proved to be the richest zone, which was at that time under the Austrian occupation. The owners of the lands with mineral water springs began to invest in spa infrastructure, and small local spas were founded in order to increase their income. However, in the 1860s, a new and potentially greater source of income appeared, associated with the search for “mineral oil”, how crude oil was then called. Boreholes that ac-companied searching for crude oil oftentimes caused mineral water to recede or disappear, rendering spas impracticable. In other cases, landowners of the areas with both crude oil and mineral springs decided to invest further in oil rather than in a mineral water spa over time. Such actions resulted in the downfall of some promising local spas (like Bóbrka and Uherce Mineralne) in the last decades of the 19th century in Galicia. Only in a few of the largest health resorts (Iwonicz-Zdrój, Rymanów-Zdrój) it was possible to combine a small-scale oil drilling operation with maintaining health resort’s functions.