| Autor |
Andrzej Synowiec (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie) ORCID:0000-0003-3654-2007 |
|---|---|
| Tytuł | The Action of Taking over Former German Factories and Assets of the Tobacco Industry in the Upper Silesia Region after World War II |
| Title | The Action of Taking over Former German Factories and Assets of the Tobacco Industry in the Upper Silesia Region after World War II |
| DOI |
10.25951/13176 |
| Słowa kluczowe | przemysł tytoniowy, Górny i Dolny Śląsk, 1945 r., mienie poniemieckie, Polski Monopol Tytoniowy. |
| Keywords | the tobacco industry, Upper and Lower Silesia, year of 1945, German property, Polish Tobacco Monopoly |
| Strony | 263–289 |
| Pełny tekst / full text | |
| Tom | 26 |
Streszczenie
Artykuł przedstawia złożone okoliczności przejmowania poniemieckich fabryk i majątku
przemysłu tytoniowego przez Polski Monopol Tytoniowy. Problematyka ta nie doczekała
się dotąd jakiegokolwiek opracowania w historiografii. Po zakończeniu II wojny światowej
większość zakładów PMT nie przedstawiało najlepszego stanu, znaczna część maszyn
i urządzeń była zniszczona, brakowało również surowca tytoniowego. Sporo majątku
monopolu Niemcy wywieźli i niestety po wojnie w wielu przypadkach nie udało się ustalić,
dokąd on trafił. W 1945 r. proceder przejmowania i wywożenia polskiego mienia kontynuowali
Rosjanie. Choć liczba miejscowości, w których PMT zabezpieczył mienie poniemieckie, może
wydawać się duża, w większości przejęte maszyny i urządzenia były bardzo wyeksploatowane,
a ich przydatność w bieżącej produkcji sukcesywnie się zmniejszała. Trudno jednakże
jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy fabryki i maszyny poniemieckie zabezpieczone
po wojnie przez PMT zrównoważyły straty wojenne polskiego przemysłu tytoniowego.
Największe znaczenie miało przejęcie fabryki papierosów „Aviatic” we Wrocławiu, tym bardziej
że już przed wojną prognozowano wzrost zapotrzebowania ludności na papierosy.
Z kolei przejęte wyposażenie licznych, najczęściej niewielkich, zakładów tytoniowych
porozrzucanych na Ziemiach Odzyskanych nie stanowiło dużej wartości dodanej dla
powstającego z ruin polskiego przemysłu tytoniowego.
Summary
The article presents the complex circumstances surrounding the takeover of former
German factories and assets of the tobacco industry by the Polish Tobacco Monopoly. This
issue has not yet received any comprehensive treatment in historiography. After the end of
World War II, most of the PMT (Polish Tobacco Monopoly) facilities were not in the best
condition; a significant portion of machinery and equipment was destroyed, and there was
also a shortage of tobacco raw material. Much of the monopoly’s assets were taken by the
Germans, and unfortunately, after the war, it was often impossible to determine where they
ended up. In 1945, the practice of taking over and exporting Polish property was continued by
the Russians. Although the number of locations where PMT secured German property may
seem significant, in most cases, the acquired machinery and equipment were heavily worn
out, and their usefulness in current production gradually declined. However, it is difficult to
unequivocally answer whether the German factories and machinery secured by PMT after the
war offset the wartime losses of the Polish tobacco industry. The acquisition of the “Aviatic”
cigarette factory in Wrocław was of particular importance, especially since there was already
a forecasted increase in the population’s demand for cigarettes before the war. On the other
hand, the acquired equipment from numerous, mostly small, tobacco plants scattered across
the Recovered Territories did not represent significant added value for the emerging Polish
tobacco industry rising from the ruins.