| Autor |
Marta Cichocka (Uniwersytet Szczeciński) ORCID:0000-0003-1529-469X |
|---|---|
| Tytuł | "The Unresolvable Question". The Jews in Aleksander Świętochowski’s Journalism |
| Title | "The Unresolvable Question". The Jews in Aleksander Świętochowski’s Journalism |
| DOI |
10.25951/13168 |
| Słowa kluczowe | antysemityzm, Królestwo Polskie, II Rzeczpospolita, Poseł Prawdy, pozytywizm warszawski. |
| Keywords | anti-Semitism, the Congress Kingdom of Poland, the Second Polish Republic, “The Apostle of Truth”, the Warsaw positivism. |
| Strony | 33–65 |
| Pełny tekst / full text | |
| Tom | 26 |
Streszczenie
Aleksander Świętochowski był wybitnym polskim intelektualistą, publicystą i literatem. Jednym
z tematów, którymi zajmował się przez cały okres aktywności zawodowej (1867–1938), była
tzw. kwestia żydowska. Celem artykułu stało się zaprezentowanie drogi jego analiz, refleksji
i poglądów związanych z funkcjonowaniem tej mniejszości wśród polskiej większości w okresie
istnienia Królestwa Polskiego, jak i po odzyskaniu przez Rzeczpospolitą niepodległości. Jego
postawa nie była pod tym względem stała, ewoluowała wraz ze zmieniającymi się warunkami
społecznymi, gospodarczymi i politycznymi. Sam twierdził, że nie był nigdy ani filo-, ani antysemitą,
uznając wybory wszelkich skrajności za błędne. Pozostawał krytyczny zarówno wobec
Żydów, jak i Polaków, starał się obiektywnie oceniać rzeczywistość. Na ile mu się to udawało,
a na ile perspektywa polskiego patrioty zdominowała jego punkt widzenia sprawy? Między
innymi próbę odpowiedzi na to pytanie podjęła autorka tekstu. Niewątpliwie uznać można, że
wędrówka myśli Aleksandra Świętochowskiego w tym temacie odzwierciedlała rozterki wielu
Polaków, a część dylematów pozostaje aktualna do dziś.
Summary
Aleksander Świętochowski was a prominent Polish thinker, journalist and writer. One of the
topics he dealt with throughout his professional activity (1867–1938) was the so-called “Jewish
question”. The purpose of this article is to present his analyses, reflections and views related
to the functioning of that minority among the Polish majority in the Congress Kingdom of
Poland, as well as after the Republic regained its independence. His attitude to the issue was not
fixed, it rather evolved with changing social, economic and political conditions. Considering
the choices of all extremes to be wrong, he claimed that he was never a philo or anti-Semite. He
remained critical of both Jews and Poles, and tried to assess reality objectively. Among other
things, the author of the text attempts to answer the following question: to what extent did
Świętochowski succeed, and to what extent did the perspective of a Polish patriot dominate
his view of the matter? Undoubtedly, it can be considered that Aleksander Świętochowski’s
evolving thoughts on the subject reflected the dilemmas of many Poles, and some of the
dilemmas remain relevant today.